Rektörümüz Prof. Dr. Öztürk Emiroğlu’ndan “Geleneğin Kutsallaşması” Üzerine Disiplinlerarası Bir Konferans
16 EKİM 2025
Üniversitemiz İlahiyat Fakültesi Bilge İlahiyatçılar Kulübü tarafından düzenlenen etkinlikte, Rektörümüz Prof. Dr. Öztürk Emiroğlu, “Geleneğin Kutsallaşması Sorunu” başlıklı kapsamlı bir konferans gerçekleştirdi.
Program, Saygı Duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasının ardından Kur’an-ı Kerim tilavetiyle başladı; öğrenciler tarafından sunulan ilahi ve şiir dinletileriyle zenginleşti.
Söyleşisine, “Kavramların da tıpkı insan gibi bir ruhu, bir serüveni ve mücadelesi vardır.” cümlesiyle başlayan Rektörümüz Prof. Dr. Öztürk Emiroğlu, konuşmasında geleneğin, dinin, kültürün ve modernliğin kesişim noktalarındaki çok katmanlı yapısını sosyolojik, felsefi ve edebî yönleriyle ele aldı. Geleneğin toplumsal süreklilik ve kimlik inşasındaki rolünü kabul etmekle birlikte, onun kutsallaştırılması sürecinin eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutulması gerektiğini vurguladı. Geleneğin “doğal ve tarihsel bir aktarım biçiminden çıkarılarak dogmatik bir kutsiyet zeminine taşınmasının” dinî, düşünsel ve ahlaki alanlarda birtakım tahrifatlara yol açabileceğini ifade etti.
“Kutsallık doğaldır; kendiliğinden gelir ve kendi anlamını içinde taşır. Gelenek ise kutsallaşmak için mücadele eder. Bu mücadele, geleneği toplumsal bir bağ olmaktan çıkarıp dinin yerine geçen bir otoriteye dönüştürebilir” vurgusunu yaptı. Kavramların sosyolojik kökenlerine dikkat çekerek geleneğin temelde toplumsal yaşama ait bir olgu, kutsalın ise dinî bir referans olduğuna işaret etti. Bu iki alanın birbirine karıştırılmasının, özellikle modern dönemde dini pratiklerin, törenlerin ve sembollerin anlam kaybına uğramasına neden olduğunu belirtti.
Konuşmasında, Batı felsefesi, Hristiyanlık geleneği ve İslam düşüncesi arasında kavramsal bir karşılaştırma yapan Rektörümüz, geleneksel yapının kutsallıkla özdeşleştirilmesinin yalnızca Doğu toplumlarına özgü bir olgu olmadığını, benzer süreçlerin Batı’da da tarihsel olarak yaşandığını örneklerle anlattı. Bu bağlamda Paskalya ritüelleri ve kültürel pratiklerin dinin asli unsurlarının önüne geçmesi örnekleri üzerinden geniş bir karşılaştırmalı analiz sundu.
Ayrıca, Türk edebiyatı bağlamında “geleneğin kutsallaşması” kavramını estetik düzlemde de değerlendirdi. Türk edebiyatında modernleşmenin kökenini Nedim’le başlayan estetik kırılmaya dayandıran Prof. Dr. Emiroğlu, “Edebiyatta gelenekten moderne geçiş, bir değer yitimi değil, anlamın yeniden inşasıdır.” vurgusunu yaptı. Bu yönüyle edebî geleneğin de tıpkı dini gelenek gibi bir dönüşüm ve yeniden üretim alanı olduğunu belirtti.
Konuşmasının ilerleyen bölümünde geleneğin toplumsal bilinç üzerindeki tahakkümüne değinerek, sosyolog Daryush Shayegan’ın “yaralı bilinç” kavramına atıfla, İslam dünyasının gelenek ile modernlik arasında yaşadığı ikilemin zihinsel bir kırılmaya yol açtığını ifade etti.
“Modernleşmek, geleneği bütünüyle terk etmek değil, onu asli yerine iade etmektir. İslam’ın kaynakları değişmez; değişen, o kaynakların etrafında oluşturduğumuz yorum ve geleneklerdir” açıklamasında bulundu.
Konferansın sonunda öğrencilerin sorularını yanıtlayan Rektörümüz, konuşmasını Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin “Söylediğin, karşındakinin anladığı kadardır.” sözüyle tamamladı.