Ardahan

Türkiye’nin kuzeydoğu ucundaki bir Serhat ili olan Ardahan, Gürcistan ve Ermenistan ile sınır komşusudur. Bu yönüyle yalnızca Doğu Anadolu Bölgesi için değil, ülkenin tamamı için stratejik öneme sahip iller arasında yer alır. Ardahan, Orta Doğu ve Kafkas ülkelerine açılan sınır kapıları ve artan ticaret hacmi sayesinde her geçen gün bölge illeri arasında öne çıkan bir çekim merkezine dönüşmektedir. İlde yapılan sağlık yatırımları, kültür ve kış turizmi kapsamındaki etkinlikler ile doğal hayvancılık faaliyetleri kentin kalkınma ve gelişmişlik düzeyine olumlu katkı sağlamaktadır. Ardahan’da gerçekleştirilen organik tarım faaliyetlerinin yanı sıra dünyaca ünlü coğrafi işaretli ürünler olan kaşar peyniri üretimi ve Kafkas balı üretimi de Kars – Ardahan yöresinin başat geçim kaynaklarındandır. 

İlin çağın ruhunu yakalamasındaki en büyük etmen ise kuruluşunun üzerinden yalnızca 10 yıl geçmiş olmasına rağmen kendini ispatlama yolunda emin adımlarla ilerleyen Ardahan Üniversitesi’dir. İl merkezine ek olarak, 5 ilçe, 1 belde (Köprülü) ve bunlara bağlı 227 köy ile 39 mahalleden oluşan Ardahan’ın 21587 nüfuslu merkezi dışında kalan ilçe ve beldeleri nüfus yoğunluklarına göre büyükten küçüğe Damal (2993), Göle (3911), Hanak (2924), Çıldır (2598), Köprülü (2214) ve Posof (1954) şeklinde sıralanabilir. Aynı kaynaktan alınan verilere göre, il ve ilçe merkezlerinde yaşayanların toplam sayısı 38181, belde ve köylerde yaşayanların sayısı ise 60154’tür Buna göre ilin toplam nüfusu 98335’tir.[1]

Ardahan’ın ilçeleri 

Çıldır ilçesi Ardahan’ın en eski yerleşim yerlerinden birisidir. Şehrin güneydoğusunda yer alan ilçenin turizm potansiyeli yüksektir. Aşık Şenlik Türbesi, Kara Kale, Kurtkale Kalesi, Şeytan Kalesi ve Çıldır Gölü’ndeki Kuş Adası önemli turizm noktalarındandır ve ilçe Uluslararası Çıldır Göl Festivali’ne ev sahipliği yapmaktadır. Deniz seviyesinden 2100 metre yüksekte konumlanan Damalilçesi yılın neredeyse 7 ayı boyunca karla kaplıdır. Her yıl 15 Haziran—15 Temmuz tarihleri arasında Karadağ’da beliren dünyaca ünlü “Atatürk Silueti” Damal’ı yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı haline getiren önemli unsurlardan biridir. İlçe için temel tanıtım ve gelir kaynaklarından biri de Damal Bebeğidir. 

Ardahan’ın güneyinde yer alan Göle; arazisinin büyük kısmının ormanlarla kaplı olması ve doğal güzelliklerin yanı sıra pek çok ören yerini de bünyesinde barındırması bakımından yerli ve yabancı turistlerin ziyaret edebileceği ilçelerden bir diğeridir. Göle’de ziyaret edilebilecek turistik noktalar arasında Kalecik Kalesi, Uğurtaşı Köyü Kalesi, Dedeşen Köyü kale kalıntıları ve birçok köyde bulunan cami, kilise ve şapel kalıntıları sıralanabilir. Ayrıca ilçede her yıl Uluslararası Göle Kültür ve Kaşar Peyniri Festivali düzenlenmektedir. Ardahan’ın kuzeyinde yer alan Hanak, özgün bir tarihe ve doğal güzelliklere sahip bir başka ilçedir. Özellikle Çayağzı Köyü yakınlarındaki harabeler, kilise kalıntıları, Sevimli Kalesi ve Kırnav Kalesi Hanak’ta öne çıkan turistik gezi yerleridir. İlçenin bir başka özelliği ise kamp turizmine ve av turizmine oldukça elverişli olmasıdır. Yemyeşil bir ilçe olan Posof, doğal güzellik bakımından Doğu Anadolu’nun öne çıkan yerleşim yerlerinden biridir. Ayrıca, endemik bir kuş türü olan Dağ Horozu ülkemizde sadece Posof’ta ve Artvin’de görülebilmektedir. Cak Kalesi, Savaşır Kalesi, Kol Kalesi ve Mere Kalesi Posof’un başta gelen ören yerleridir. Ardahan, ilçelerindeki kültürel ve doğal güzelliklere ek olarak coğrafi yapısındaki farklılıklarla da dikkati çeker. Özellikle gölleri kültür ve doğa turizmi açısından ili cazip bir seyahat noktası haline getirmektedir. 

Doğu Anadolu bölgesinin Van Gölü’nden sonra en büyük gölü olan Çıldır Gölü öte dünyalı görüntüsüyle ziyaretçilerini kendine hayran bırakır. Kar sularıyla, kaynaklardan gelen ve dağlardan inen küçük çaylarla beslenen gölün suyu tatlıdır ve bazı kıyı kesimlerinde ince düzlüklerle kumlu plajlar vardır. Kış aylarındaysa gölün yüzeyi buzla kaplanır. Gölde bulunan küçük adacıklardan en önemlileri Kamervan Adası ve bir yarımadanın kopmasıyla ortaya çıkan, yaklaşık bir dönüm genişliğindeki, Akçakale (Kuşadası) adalardır. Bu adalar üzerinde karabatak, balıkçıl, tulumboğaz ve martı gibi kuş türleri barınır. Çıldır Gölü, balık popülasyonu açısından da oldukça zengindir. Gölün kıyılarındaki dere ağızlarında alabalık bulunur. Gölde en çok bulunan balık türü ise sazandır. Gölde tatlı su kefali de mevcuttur. Ardahan, ilçelerindeki kültürel ve doğal güzelliklere ek olarak coğrafi yapısındaki farklılıklarla da dikkati çeker. Özellikle gölleri kültür ve doğa turizmi açısından ili cazip bir seyahat noktası haline getirmektedir. Doğu Anadolu bölgesinin Van Gölü’nden sonra en büyük gölü olan Çıldır Gölü öte dünyalı görüntüsüyle ziyaretçilerini kendine hayran bırakır. Kar sularıyla, kaynaklardan gelen ve dağlardan inen küçük çaylarla beslenen gölün suyu tatlıdır ve bazı kıyı kesimlerinde ince düzlüklerle kumlu plajlar vardır. Kış aylarındaysa gölün yüzeyi buzla kaplanır. Gölde bulunan küçük adacıklardan en önemlileri Kamervan Adası ve bir yarımadanın kopmasıyla ortaya çıkan, yaklaşık bir dönüm genişliğindeki, Akçakale (Kuşadası) adalardır. Bu adalar üzerinde karabatak, balıkçıl, tulumboğaz ve martı gibi kuş türleri barınır. Çıldır Gölü, balık popülasyonu açısından da oldukça zengindir. Gölün kıyılarındaki dere ağızlarında alabalık bulunur. Gölde en çok bulunan balık türü ise sazandır. Gölde tatlı su kefali de mevcuttur. 

Ardahan il sınırları içerisinde Çıldır Gölü’nden başka Aktaş (Hozapın) Gölü, Ayı Gölü, Karagöl (Vakla) Gölü, Arile (Balık Gölü), Kanlıgöl, Ayaz Göl, Sülüklü Göl, Kamışlık Gölü ve Davar Gölü bulunmaktadır. Anadolu’nun kuzeydoğusunda bir Serhat şehri konumundaki Ardahan; Urartu, Med, Pers, Roma, Sasani, Selçuklu, İlhanlı, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Safavi ve Osmanlı uygarlıklarına ev sahipliği yapmıştır. Yörenin tarihsel ve kültürel mirasını da bu uygarlıklardan günümüze kadar uzanan çok sayıda kale, cami, kule, köprü, şapel, kilise, çeşme ve hamam oluşturur. Ek olarak, kuşaktan kuşağa aktarılan efsaneler, mitler, gündelik ve dönemsel yaşam pratikleriyle iç içe geçmiş mitik simge ve semboller ilin kültürel zenginliğini çeşitlendirmektedir. Köklü geçmişi, sayısız doğal güzelliği ve özgün ürünleri ve kültürel değerleriyle turizm potansiyeli gün be gün artan Ardahan, bölge ekonomisine hatırı sayılır bir katkı sunmaktadır.

[1]Ardahan ili nüfus bilgileri http://www.ardahan.gov.tr/2016-yili-n-fus-bilgileri adresinden alınmıştır.